Hiện nay, các khái niệm "người hướng dẫn" (mentor) và "người học" (mentee) đã trở nên phổ biến. Người hướng dẫn có thể xuất hiện trong nhiều lĩnh vực như giáo dục, công việc hoặc bất kỳ tình huống nào mà một người cần sự hướng dẫn và một người khác muốn chia sẻ kiến thức và kinh nghiệm. Nhưng vậy thì "người hướng dẫn" là gì, tại sao và khi nào chúng ta cần một người hướng dẫn trong cuộc sống? Bài viết này sẽ giải đáp tất cả những câu hỏi trên.
Để đạt được sự hiểu biết sâu rộng về người hướng dẫn (mentor) cũng như nhiệm vụ của họ, trước hết chúng ta cần tìm hiểu về khái niệm "mentoring."
Mentoring đề cập đến quá trình hoặc hành động hỗ trợ và hướng dẫn người khác nhằm giúp họ phát triển, thường là trong mối liên quan đến sự nghiệp. Thường thì mentoring xảy ra giữa người có thâm niên và người mới trong một tổ chức.
Theo đó, mentor chính là người hướng dẫn, cố vấn, chia sẻ kiến thức, và đồng hành cùng mentee (người được hướng dẫn). Mentor dành thời gian để hiểu rõ mentee, đặc biệt là các thách thức họ đang đối mặt, và dựa trên kinh nghiệm và hiểu biết của họ, hỗ trợ mentee giải quyết vấn đề và phát triển bản thân.
Lưu ý rằng mentor không phải là người chỉ dạy (coacher) và không phải là nhà tâm lý trị liệu. Sự khác biệt giữa mentoring và coaching sẽ được thảo luận chi tiết trong phần tiếp theo.
Mặc dù không có yêu cầu cụ thể về trình độ mà một mentor cần đáp ứng, để trở thành một người hướng dẫn có ích, bạn cần sở hữu một loạt kỹ năng và phẩm chất quan trọng. Dưới đây là một số điểm quan trọng cần xem xét:
Niềm đam mê giúp đỡ người khác là một điểm mạnh quan trọng. Mặc dù không phải là điều bắt buộc, đây là yếu tố chính để khởi đầu việc mentoring.
Kinh nghiệm thực tế, kiến thức chuyên sâu về lĩnh vực mà bạn hướng dẫn là ưu tiên hàng đầu. Mentor cần phải có sự am hiểu vững vàng để đưa ra lời khuyên hiệu quả và đáng tin cậy.
Kỹ năng xây dựng mối quan hệ và giao tiếp giữa các cá nhân rất quan trọng trong mentoring. Sự kết nối giữa mentor và mentee là quan trọng để tạo điều kiện thuận lợi cho sự trao đổi và hợp tác.
Cam kết dài hạn trong quá trình mentoring đôi khi có thể gặp khó khăn, nhưng việc thiết lập cam kết này là quan trọng vì nó xây dựng niềm tin.
Khích lệ, cổ vũ và truyền động lực cho mentee trong các cuộc gặp gỡ.
Hỗ trợ mentee xác định mục tiêu của họ, giúp họ tự xem xét và xác định những mục tiêu quan trọng.
Mentor cần trung thực và cởi mở để đưa ra nhận xét và lời khuyên một cách khách quan.
Ngoài ra, mentor cần có đủ thời gian và khả năng sắp xếp thời gian để dành cho công việc mentoring mà không bị gánh nặng bởi các cam kết và công việc khác.
Sự nhầm lẫn giữa mentoring và coaching là điều dễ xảy ra, nhưng chúng vẫn là hai khái niệm riêng biệt. Để làm rõ sự khác biệt giữa chúng, trước hết, chúng ta hãy xem xét những điểm tương đồng về lợi ích mà cả mentoring và coaching đem lại:
Những điểm tương đồng này là điểm mạnh của cả hai hình thức. Dưới đây, chúng ta sẽ xem xét những điểm khác biệt để phân biệt giữa mentoring và coaching:
| Mentoring | Coaching |
| – Mentoring tập trung vào sự phát triển. – Mentoring thường kéo dài hơn, có những mentoring kéo dài 6 tháng, 1 năm, đến vài năm, thậm chí hàng thập kỷ. – Không có hoặc rất ít yêu cầu về trình độ hoặc bằng cấp đối với mentor. – Mentoring mang tính trực tiếp nhiều hơn khi mentor chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm với mentee. – Mentoring thường không cần có một cấu trúc cụ thể. Mục tiêu và chương trình linh hoạt theo mentor và mentee. | – Coaching tập trung vào hiệu suất – Coaching thường diễn ra trong thời gian ngắn, có thể là những cuộc hội thoại chỉ 5 – 10 phút. – Có yêu cầu nhất định về kiến thức và kỹ năng của coacher trong lĩnh vực mà họ làm luấn luyện. – Coaching không mang tính trực tiếp vì coacher sẽ là người đưa ra câu hỏi, xây dựng môi trường để học viên tự cải thiện. – Coaching thường có một cấu trúc hoặc lộ trình cụ thể. |
Mục tiêu của mentoring và của người mentor là giúp bạn phát triển và trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. Một mentor giỏi có thể nâng cao hiệu suất làm việc của bạn, giúp bạn học hỏi những kỹ năng mới, xây dựng sự tự tin và hỗ trợ bạn đưa ra các quyết định đúng đắn hơn trong hành trình phát triển sự nghiệp. Mentor là người có khả năng hướng dẫn mentee trong cuộc hành trình, giúp họ không bị "lạc đường."
Việc tự mình phải khám phá và vượt qua những sai lầm cũng như thách thức đôi khi trở nên rất phức tạp và tốn nhiều thời gian do thiếu kinh nghiệm, kiến thức và chiến lược. Lúc đó, một người mentor có mọi điều bạn cần và có thể giải quyết những câu hỏi lớn bên trong bạn, làm cho sự hỗ trợ của họ trở nên vô cùng quý báu.
Có 6 hình thức mentoring phổ biến hiện nay, bao gồm:
Mentoring 1:1 (One-on-one mentoring) là hình thức mentoring truyền thống và phổ biến nhất. Trong đó, chỉ có duy nhất một mentor và một mentee tham gia vào công cuộc cố vấn này. Người cố vấn thường là một người dày dạn kinh nghiệm, chuyên môn hoặc có vị trí công việc cao hơn mentee.
Trong hình thức mentoring theo nhóm hay group mentoring, một hoặc nhiều mentor sẽ làm việc với một nhóm gồm nhiều mentee. Hình thức mentoring này được áp dụng nhiều ở các trường học hoặc các chương trình cho giới trẻ vì thời gian và nhân lực để có thể thực hiện mentoring 1:1 là rất hiếm.
Peer mentoring hay mentoring đồng cấp diễn ra giữa một nhóm người có cùng vị trí công việc, kinh nghiệm và trình độ chuyên môn. Họ tập chung lại để cùng giúp đỡ nhau phát triển. Peer mentoring có thể áp dụng 1:1 hoặc theo nhóm.
Với sự hỗ trợ đắc lực của công nghệ, giờ đây mentoring không nhất thiết phải được diễn ra offline với sự gặp mặt trực tiếp của những người liên quan. Và thế là mentoring trực tuyến (Distance/E-mentoring) ra đời.
Cái tên nói lên tất cả. Khác với mentoring truyền thống khi một người có kinh nghiệm hơn sẽ hướng dẫn người ít kinh nghiệm, trong mentoring đảo ngược (reverse mentoring) một người ít kinh nghiệm hoặc ở vị trí công việc thấp sẽ là mentor cho một người ở vị trí cao hơn.
Hình thức này thường áp dụng khi mentor là những người trẻ có hiểu biết về các ứng dụng công nghệ/xu hướng mới hướng dẫn cho mentee là những người chưa nắm bắt được chúng.
Gọi tên hình thức này là mentoring tốc độ vì nó diễn ra trong thời gian khá ngắn và thường là một phần của một cuộc hội thảo. Mentee được gặp gỡ lần lượt các mentor và có thể đưa ra những câu hỏi để có được lời khuyên từ họ.
Trên đây là những thông tin về mentor là gì, các hình thức mentoring cũng như những chia sẻ cá nhân về mentorship mà TOPCEO tổng hợp lại.
Bình luận
.jpg)
